Car Free Day, meer dan die ene magische dag
Het is donderdagochtend 17 september 2015 en ergens in een oud huis in Gent gaat de wekker. Nog half in slaap grabbel ik mijn computer van de vloer. Tijd om het Car Free Day persbericht uit te sturen. Ik vervloek mijzelf dat ik dat gisteren niet heb ingepland. Alsof ik nu wakker genoeg ben om die ene zin waar ik niet helemaal tevreden over was nog aan te passen. Ik strompel uit bed en open de luikjes van het raam. Regen. Verdorie. Het is Car Free Day en duizenden werknemers in Vlaanderen beloofden vandaag met de fiets naar het werk te rijden. Dappere helden die dat nu in de regen zullen moeten doen. Want het alternatief is gewoon te deprimerend: in je auto stappen en twee uur in de file staan, om dan de knop om te draaien en monter achter je bureau te kruipen.
Het is 7u ’s morgens en ik kom aan op het bureau van Mpact. Nog snel een laatste flyer aan de persmappen toevoegen en dan is het tijd om richting station te gaan. Zornik is een live concert aan het spelen op het Car Free Festival van Studio Brussel. Siska Schoeters lijkt al uren wakker en interviewt minister Weyts over de staat van de mobiliteit in Vlaanderen. En daar valt heel wat over te zeggen. Want u hebt het wellicht al eens gehoord: in Vlaanderen rijden we onszelf vast.
We spoelen vooruit in de tijd. Morgen gaat er opnieuw een Week van de Mobiliteit van start. Onder goed gesternte? Wel, nog nooit hebben er zoveel structurele files gestaan als in de eerste zes maanden van dit jaar. Niet omdat er uitzonderlijk zware ongevallen of extreme weersomstandigheden waren. Nee, structurele files zijn er gewoon omdat er veel auto’s zijn. En dat heeft vele redenen. Ik noem er drie, al was het maar omdat een drievuldigheid literaire wortels heeft.
Onze ruimtelijke ordening is een boeltje. Om een treinstation te bereiken moet je meestal ook de wagen van stal halen. Maar zelfs als we dat verbeteren, woont de Belg nog altijd verder van zijn werk dan de gemiddelde Fransman, Nederlander of Duitser. Ik pendel zelf dagelijks tussen Brussel en Gent. Weliswaar met de trein, maar toch, het stemt tot nadenken of dat wel opportuun is. En dan nummer drie: onze vriend de salariswagen. En zo winnen we jaar na jaar het Olympisch kampioenschap filerijden. Exit productiviteit, hallo luchtvervuiling en klimaatopwarming.
Maar dan is daar die ene magische dag van het jaar: Car Free Day. Een dag waarop honderden werkgevers hun duurzaam pendelende werknemers in de bloemetjes zetten. Een dag die de filesleur doorbreekt. Een dag waarop fiets, trein, tram en bus aan de troon van koning auto knagen. Een dag waarop een man je vertelt hoe hij plots zoveel meer ijver voor zijn werk en zoveel meer energie voor zijn gezin had, gewoon omdat hij met de fiets is gaan werken. Een dag waarop een vrouw carpoolt met haar collega en ontdekt dat ze al een heel jaar lang elke dag achter elkaar in de file rijden.
Structurele problemen, dat vraagt om structurele oplossingen. Als burger kunnen we de wereld niet van vandaag op morgen veranderen, maar als we onze krachten bundelen met onze werkgevers kunnen we samen wel het verschil maken. En laat dat nu de kern van Car Free Day zijn. Op één dag doen we allemaal eens extra ons best om op een duurzame manier te pendelen. Voor één dag zijn we allemaal helden in de regen op de fiets. Maar – en dat is natuurlijk iets makkelijker als de zon schijnt – met wat we die ene dag doen, gaat het ook kriebelen in onze buik. En die kriebels worden vlinders. Vlinders die overslaan op onze collega’s. En na een half jaar stappen 20 fietsers naar de directie. Of er geen leasefietsen van het werk kunnen komen. De werkgever telt de pro’s en con’s na en moet niet lang rekenen voor hij volmondig ja zegt. Een jaar later voert hij ook een carpoolbeleid in en wordt voor nieuwe werknemers steevast opgelijst welke trein- en bushaltes ze in hun buurt hebben. Nog een jaar later komt 90% van de werknemers duurzaam naar het werk. De andere 10% zijn verkopers. Maar ook die durven af en toe al eens hun bedrijfswagen thuis laten. Gewoon omdat de trein zoveel sneller was die dag.