De zelfrijdende auto – Waarom we het stuur best in handen houden

De zelfrijdende auto komt eraan. Binnenkort wordt aanschuiven in de dagelijkse file een pak aangenamer. De files kunnen ook verdwijnen. Het gebruik van de auto’s kan veel efficiënter als we de technologie en beschikbare data optimaal gebruiken. De zelfrijdende auto heeft het potentieel om onze mobiliteit drastisch te veranderen. Maar wie bepaalt welke richting we uitgaan?

Het is kwestie van tijd alvorens de autonome auto eraan komt. Zowat alle autoconstructeurs staan ver in de ontwikkeling van deze technologie. Ook Google heeft al duizenden geslaagde testkilometers achter de rug. Verschillende regio’s , waaronder de Vlaamse, bieden zich al te graag aan als proeftuin.

Wat ons betreft, helemaal terecht. Eén van de voornaamste voordelen van de autonome auto is de veiligheid: “Go for Zero” wordt haalbaar als menselijke fouten achter het stuur uitgesloten worden. We hopen dan ook dat de autonome auto eerder vroeg dan laat in ons straatbeeld verschijnt.

“Business-as-usual”-scenario

De automatisering is al een tijd aan de gang. Via cruise-control kan de voet al van het pedaal. Bepaalde type wagens parkeren autonoom. Stap voor stap neemt de technologie het over. De voornaamste belemmering lijkt niet de technologie, maar (voorlopig) eerder de aansprakelijkheidsverzekering. Een probleem dat Europa ook wel zal oplossen. Als de auto eenmaal  zelf rijdt, dan wordt het genieten in de auto. De chauffeur, nu ja, de inzittende, kan om het even wat doen: lezen, werken, ontbijten, gamen,… De file is niet langer verloren tijd.

In dit scenario wordt het wagenpark langzaamaan ingeruild voor de aantrekkelijke zelfrijdende auto. De norm voor autobezit blijft individueel, en het aantal auto’s op de weg zal eerder toenemen. De files kunnen inkorten, want autonome auto’s rijden compacter. Dit voordeel wordt weliswaar teniet gedaan, omdat mensen verkiezen om zich vaker te verplaatsen en verder van hun werkplaats te wonen. Woon-werktijd is nu eenmaal niet langer verlies.

De impact van dit scenario is divers. Verkeersveiligheid neemt toe, maar de energieconsumptie van de automobiliteit zal eerder toenemen. In dit scenario zorgt de autonome auto geenszins voor een mobiliteitsrevolutie.

Scenario gedeelde mobiliteit

Indien de operatoren data en technologie optimaal inzetten, dan wordt gedeelde mobiliteit de norm. In plaats van je bestemming in de auto in te voeren, kan dit thuis op de smartphone. Slimme algoritmes en persoonlijke voorkeuren zullen bepalen of er een voertuig, al dan niet met andere passagiers, naar je toe komt. Onderweg kom je te weten, of je al dan niet moet overstappen.
De huidige terminologie van bussen, carpoolen en autodelen verdwijnt. Mobiliteit wordt een dienst. Net zoals Spotify het cd-rek vervangt, zal deze nieuwe gedeelde mobiliteit privébezit vervangen. Niet zozeer omdat het economisch en ecologisch is, maar vooral omdat het kan.

Mpact is vanzelfsprekend een grote fan van dit scenario. We bevelen echter aan om ons dit niet zomaar te laten overkomen. Ook Google en Facebook overkwamen ons: mastodonten, die de vrije markt overwonnen. Willen we dat een globale speler het openbaar vervoer van de toekomst wordt? Misschien wel, omwille van de kwaliteit. Maar niet als we als gebruiker en overheid over enige autonomie willen beschikken. En gelooft u daarin?
Wie zal regelgeving met betrekking tot gebruik van persoonsgegevens bepalen? Welke mobiliteitspatronen worden in kaart gebracht om te investeren in efficiëntie? Waar worden de winsten gecumuleerd?

De liberalisering van de energiemarkt heeft ons geleerd dat we beter goed plannen. De Duitse energiemarkt geraakt uiteindelijk gedecentraliseerd. Coöperatieve groene producenten gaan aan de slag en dagen de traditionele spelers uit. In België lukt dit veel moeizamer. De centrale nucleaire capaciteit houdt de marktwerking eerder in toom.

Een decentrale mobiliteitsmarkt

De intrede van de autonome mobiliteit zal waarschijnlijk een overgang van scenario 1 naar scenario 2 zijn. Het is aan de overheid om te investeren in het zo snel mogelijk bereiken van scenario 2, het scenario van de gedeelde mobiliteit.
De markt, waarbinnen scenario 2 zich zal afspelen, moet snel uitgetekend worden. De overheid moet verhinderen dat nucleaire datacentrales ontstaan. Data over patronen en de infrastructuur moet een collectief bezit worden, beheerd door de overheid. Elke nieuwe speler op de markt moet kans maken om minstens even groot te worden als andere aanbieders. Een decentrale markt komt ten goede aan de gebruiker en zorgt voor fiscale inkomsten die lokaal geïnd kunnen worden.
We kijken uit naar de introductie van de autonome, maar het stuur van de marktontwikkeling houden we toch beter zelf in handen.

Mpact nam in het kader van het Interreg-Project Care-North+ deel aan een internationale workshop in het Duitse Wremen over de autonome auto. In maart organiseerde Mpact samen met Autopia een vervolg en nodigde daarvoor 25 personen uit, waaronder mobiliteitsexperten, economen, filosofen, enz. Het verslag vindt u hier.
Deze blog is een persoonlijke reflectie, geïnspireerd op beide events.